KIDEM VE İHBAR TAZMİNATINI NASIL ALABİLİRİM?
Pek çok çalışanın işten ayrılma durumunda aklına gelen sorular kıdem ve ihbar tazminatımı nasıl alabilirim sorularıdır. Öncelikle söz konusu tazminatların birbirinden ayrı olduğu ve kazanılmasında farklı şartlar gerektiği unutulmamalıdır. İşten ayrılma sebebi, işte çalışma süresi gibi unsurlar söz konusu tazminatların alınıp alınamayacağı hususunda etkilidir.
Kıdem tazminatı belli süre zarfında iş yerinde çalışmış olan işçinin iş sözleşmesinin kanunda yazılı sebepler nedeniyle sona ermesi halinde işveren tarafından işçiye ödenecek tazminattır. Kıdem tazminatı işçinin aldığı son aylık ücrete yemek, yol, vesaire ödemelerin de eklenerek bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanır.
Kıdem tazminatı şartları şu şekilde sıralayabiliriz:
1.İşçinin İş Kanunu kapsamında çalışıyor olması,
2. İşçinin haklı fesih sebepleriyle işi bırakması veya işveren tarafından haksız bir nedenle işine son verilmiş olması,
3. İşçinin söz aynı işveren yanında en az bir yıldır çalışıyor olması,
Şartları mevcut olduğunda işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ayrıca kanunda belirtilen kadınların evlilik nedeniyle işten ayrılması, erkeklerin askerlik görevi sebebiyle işten ayrılması, işçinin emekliliği halinde işten ayrılması durumunda, işçinin ölmesi durumunda da mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
İhbar tazminatı ise aslında hem işveren hem de işçi tarafın hakkıdır. Şöyle ki İş Kanunu’na göre iş akdini feshetmek isteyen taraf bunu karı tarafa belli süre önce bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen taraf karşı tarafa ihbar tazminatı adı altında ödeme yapmak durumunda kalabilir. Özellikle işverenler tarafından fesih bildirim sürelerine uyulmaması, bu ihbar süresi içerisinde işçiye yeni iş arama hakkı tanınmaması işçiyi mağdur etmektedir. İş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf bu sebeple kanunun belirlediği sürelere uyarak önceden bu bildirimi yapmalıdır. İş Kanunu söz konusu bildirim sürelerini çalışma sürelerine göre farklı düzenlemiştir. Şöyle ki;
Kanunun 17. Maddesinde iş sözleşmesinin,
a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,
feshedilmiş sayılacağı düzenlenmiştir.
Kanunda belirlenen bu sürelere uymadan sözleşmeyi fesheden taraf kanunda belirtilen süre kadar ücreti karşı tarafa ödemek durumunda kalacaktır.
İşveren kanun delirtilen derhal fesih sebepleri dışında hangi sebeple işçiyi işten çıkartırsa çıkartsın bu sürelere uymak zorundadır. Uymadığı takdirde işçi ihbar tazminatına hak kazanacaktır.